Günlük yaşamda herkesin duygusal dünyasında inişler-çıkışlar olur. Duygularımız öfke, sevinç, üzüntü, coşku, keder, huzursuzluk ve endişe arasında gidip gelir. Ancak bipolar bozuklukta yaşamsal olaylarla kısmen veya tamamen ilişkisiz olarak uzun süren ve yoğun duygudurum değişimleri olur. Bu değişimler düşünceleri, duyguları, fiziksel sağlığı, davranışları ve kişinin işlevlerini, yaşamını etkiler. Yani bipolar bozukluk duygularda, düşüncelerde, enerjide ve davranışlarda aşırı değişikliklerle giden ve tedavi edilebilen bir ruhsal bozukluktur.

Bipolar Bozukluk Kişinin Herhangi Bir Hatasından Ya Da Kişiliğindeki Güçsüzlükten Kaynaklanmaz. Tedavi Edilebilir Tıbbi Bir Bozukluktur.

Mani/hipomani nedir?

Temel belirtiler aşırı neşeli, bazen öfkeli, coşkulu bir duygudurum; düşünce, konuşma ve hareketlerde hızlanma ve benlik kabarmasıdır. Belirtilerin en az 4-7 gün sürmesi gerekir; belirtileri gün boyu sürer ve kişinin ilişkilerini ve işlevlerinin bozulmasına yol açar.

Kişi kendini aşırı mutlu ve taşkın, enerjisini artmış hisseder, bazen de aşırı öfkeli olabilir.
Az uykuya rağmen çok fazla enerjiktir.
Diğerlerinin yetişemeyeceği kadar hızlı konuşur.
Düşüncede hızlanma olur, zihninde düşünceleri hızla akmaya başlar.
Konsantrasyon kaybı vardır, dikkati çabuk dağılır.
Kendine güveni artmıştır.
Kendini güçlü, önemli, diğerlerinden üstün görür.
Fazla para harcama, hediyeler alma, ısmarlama, cinsel aktivitede artma, alkol kullanımında artma, hızlı araba kullanma, kumar oynama, aşırı miktarlarda iş yapma (planlar ve projeler) gibi davranış değişiklikleri görülebilir.

Bu durum bazen sanki hastalık değilmiş gibi gelir; “gerçek kişiliğine şimdi kavuşmuş” gibidir. Daha ağır durumlarda gerçekte olmayan sesler duymak, nesneler görmek gibi halüsinasyonlar ve dış gerçeklikle ilişkisiz yanlış inanışlar ve düşünceler (şüphecilik, takip edildiğini düşünmek, kendini önemli ve üstün özellikleri olan biri zannetmek vb.) görülür.

Hipomani maninin daha hafif formudur. Hipomanik dönemde kişi aşırı keyiflidir, her zamankinden daha iyi hisseder, bu dönemde daha üretkendir. Belirtiler hasta veya yakınları tarafından fark edilebilir ancak manide olduğu kadar hayatı güçleştirmez. Kişi genelde bu durumundan hoşnuttur ve ilaçlarını bile kesebilir. Bu dönemden sonra birden mani veya depresyon gelişebilir.

Depresif dönem nedir?

Temel belirtiler çökkünlük, derin üzüntülü bir duygudurum; düşünce, konuşma ve hareketlerde yavaşlama ve durgunluk; değersizlik, güçsüzlük, isteksizlik, karamsarlıktır. Belirtiler en az 2 hafta sürmelidir; hemen hemen her gün ve gün boyu sürmesi ve kişinin ilişkilerini ve işlevlerini bozması gerekir. Duygu alanında çökkünlük, üzüntülü durum; sinirlilik; uyumak isteme; sosyallikte azalma; kendine güvende azalma, değersizlik, suçluluk duyguları; zevk-haz alamama; halsizlik, yorgunluk vardır. Düşünce alanında karamsar düşünceler; alınganlık; kararsızlık; dikkat dağınıklığı; özkıyım düşünceleri, girişimleri vardır. Davranış alanında uyku bozukluğu; iştah değişikliği; enerji azlığı; günlük işleri sürdürmede güçlük; çevreden uzaklaşma, içe kapanma görülür.

Belirtileri özetleyecek olursak:

Üzgün, kederli hisseder veya normalde zevk aldığı şeylere karşı ilgisini kaybeder.
Kendine bakımı azalır.
Çok uyumaktan veya hiç uyuyamamaktan, sabah çok erken uyanmaktan yakınır.
İştah kaybı veya artışı görülür.
Dikkatini toplamada veya karar vermede güçlükler yaşar.
Unutkanlıktan şikâyet eder.
Kendini değersiz, suçlu hissedebilir.
Enerji kaybı vardır. Halsizlik ve yorgunluk hisseder.
İntihar, ölüm düşünceleri olabilir.
Karma (ya da mikst) dönem nedir?

Gün içinde sıkça değişen mani ve depresyon belirtilerinin aynı anda yaşanmasıdır. Bazı hastalar bu dönemlerin hepsi ile zaman zaman karşılaşırken, bazı hastalar sadece manik dönem veya depresyon ve hipomani dönemleri yaşıyor olabilir.

Bipolar bozukluk duygudurum ve davranışı etkileyen ciddi bir ruhsal hastalıktır.

Kimi zaman, bipolar bozuklukta olduğu gibi ruhsal durumla ilgili yakınmaların, etkilenen kişilerin güçsüzlüğü ya da karakter sorunlarıyla ilgili olduğu kabul edilir. Bu doğru değildir. Nasıl ki diyabetli ya da artritli kişiler hastalıklarını kendileri seçmiyorlarsa bipolar bozukluğu olan kişiler de hastalıklarını kendileri seçmezler. Bipolar bozukluk beyinde bir şeyler yolunda gitmediğinde ortaya çıkar. Bu kimsenin hatası değildir ve suçlanacak kimse yoktur.

Aslında bipolar bozukluk en yaygın ruhsal hastalıklardan biridir. Dünyada %3 – %5 arasında erişkin bu hastalıktan etkilenmektedir. Bu hastalık kadınlar, erkekler, çocuklar yani herkeste görülebilir.

Çoğunda bu durum yıllarca sürer. Bazen bir ömür devam eder, bazen yatışır, bazen de aylar hatta yıllar sonra bile tekrarlayabilir.

Bipolar bozuklukla yaşamak zordur. Bu durum, bu bozuklukla yaşayan kişiler için olduğu kadar bakım verenler, arkadaşlar ve aile üyeleri için de geçerlidir.

Bu bozukluk duygudurumda, yoğun mutsuzluktan enerji dolu taşkınlığa, çaresizlik hisleriyle birlikte kıpır kıpır ve enerjik olduğu karma duyguduruma varan ciddi değişikliklere yol açar. Psikiyatristler ‘depresyon’ ya da ‘depresif atak’ sözcüklerini bipolar bozuklukta görülen mutsuzluk olarak tarif ederlerken; ‘mani’ ya da ‘manik atak’ sözcüklerini de taşkınlığı tanımlamak için kullanırlar. Taşkınlığın ‘hipomani’ diye bilinen daha hafif bir formu da vardır.

Bu duygudurumlar uzun haftalar veya aylarca sürebilir, ‘normal’ olarak değerlendirilebilecek duygudurum dalgalanmalarının ötesine de geçebilir.

Sıklıkla geçimsiz davranışlar, bozulmuş ilişkiler ve okul ya da iş performansında ciddi kısıtlılıklarla sonuçlanır. Ne yazık ki bu bozukluk adil olmayan ayrımcılığa ve dışlanmaya yol açabilecek bir damgalama taşır. Tüm bunlar yaşam kalitesini belirgin bir şekilde düşürür.

İyi olan tarafı, bipolar bozukluğun tanısı bir kez konduğunda, tüm bu negatif sonuçlardan kurtulunabilir. Duygudurumdaki şiddetli dalgalanmalar etkin tedavilerle kontrol altına alınabilir. Böylece hastalar ve etrafındakiler hayatlarını geri kazanmaya başlayabilirler.

Bipolar Bozukluk Hastası mıyım?

Bipolar bozukluğun talihsiz yanlarında biri pek çok hastanın yıllarca yanlış tanılarla takip edilmiş ya da hiç tanı almamış olmasıdır. Bu da yetersiz tedavi aldıkları ya da hiç almadıkları anlamına gelmektedir. Ruhsal durumları gitgide kötüleşir, fiziksel sağlıkları da bozulabilir ve onların ve çevrelerindekilerin yaşamlarına fark edilmeyen zararlar verilebilir.

Bu nedenlerle erken tanı çok önemlidir. Ancak bipolar bozukluk kendi kendinize tanı koymaya çalışabileceğiniz bir hastalık değildir. Doğru tanı için doktorunuza danışmanız gerekir.

Bu kitap gibi rehber kitaplarda belirtiler ve risk faktörleri listelerini bulabilirsiniz. İnternette hastalığınızı değerlendirmenize yardımcı olacağını iddia eden pek çok site vardır, ancak bunlar sadece kabaca fikir verir. Uygun tıbbi değerlendirmenin yerini tutamazlar.

Aslında bipolar bozukluktaki belirtilere benzer belirtilere sahip pek çok durum olabilir. Bu nedenle eğer ruh sağlığınızla ilgili her hangi bir sorununuz varsa, gecikmeden bir doktora başvurmak çok önemlidir.