Şaşılık Nedir?Nasıl Tedavi Edilir?


Şaşılık, gözlerin istenilen hedefe birlikte bakamaması durumudur. Gözlerin bir tanesi hedefe bakarken; diğeri başka bir yere yönelmiştir.
Şaşılık tek gözde ise; kayan göz daha az görür ve tembel kalır. Şaşılık durumunda derinlik hissi ve 3 boyutlu algılama yoktur veya çok az gelişmiştir.
Şaşılıklar çocukluk çağı şaşılıkları, ikincil şaşılıklar ve paralitik şaşılıklar olarak 3 ana sınıfa ayrılabilirler. Çocukluk çağı şaşılıkların en sık rastlanılanı ise içe şaşılıktır. Bazen tek, bazen çift taraflı olabilirler. İçe şaşılıklar genellikle hipermetrop gözlerde gözlenir ve bazıları yalnızca uygun gözlük kullanımıyla düzelebilir. Gözlükle tam olarak düzelmeyen şaşılıkların ise ameliyatla düzeltilmeleri gerekir. Sürekli kayan göz görmeyi öğrenemez ve az görür. Bu yüzden diğer göz kapatılarak tembel gözün görme kuvveti arttırılmaya çalışılır. Şaşılık düzelse bile göz tembelliğinin tedavisi 7 yaşına kadar sürdürülür.
Çocukluk çağında dışa kayan gözler çoğunlukla miyopturlar. Dışa kayma bazen gizli bazen aşikar olabilir. Bu tip şaşılıkta güneş ışığı gizli şaşılığı aşikar hale getirebilir. Dışa şaşılıklar da bazen tek bazen de çift taraflı olabilirler.
Tek taraflı kaymalarda tembellik de gelişebilir. Gözün optik medyasında bir engel varsa görmeyen göz kayar. Özellikle çocuklarda katarakt ve göz içi tümörleri, yaşlılarda da ihmal edilmiş kataraktlar gözlerin dışa ya da içe kaymasına neden olabilir. Bu durum ikincil şaşılıktır. Gözlerinin kaydığından şüphelenilen çocukların ve özellikle göz bebeği aralığında beyazlık fark ediliyorsa hemen göz muayenesinden geçirilmeleri gerekir.
Şaşılıkların en önemli tiplerinden biri de sinirlerin felcine bağlı olarak gelişen paralitik şaşılıklardır. Paralitik şaşılıklar bazen doğuşta bile mevcuttur. Doğum travmaları bu tip paralitik şaşılıklardan sorumlu tutulabilir. Sonradan gelişen paralitik şaşılıklarda ise travma, nörolojik hastalıklar altta yatan nedenler olabilir.
Doğumsal paralitik felçlerde öncelikle göz tembelliği ve baş-boyun tutukluğu önlenmeye çalışılır. Sonradan gelişen paralitik şaşılıklarda çift görme çok rahatsız edicidir. Hasta tek gözünü kapatarak yaşamını sürdürmeyi tercih edebilir. Özel tip prizmatik camlar veya toksin iğneleriyle felcin geçmesine kadar vakit kazanılır. Felç ve çift görme şikayetleri 6 ay içinde geçmezse ameliyat kararı verilir.
YALANCI ŞAŞILIK
Birçok çocukta burun kökü geniş olduğundan gözlerinin içe kayıyor olmasından şüphelenilir. Yalancı şaşılık diye adlandırılan bu durumda gözler paralel bakmakta, ama burun kökü geniş olduğundan gözler buruna yakın, yani içe doğru şaşıymış gibi görünmektedirler. Yalancı şaşılık şüphesini mutlaka göz doktoru gidermelidir.
GİZLİ ŞAŞILIK
Gizli şaşılık ise gözlerden birisinin önü örtüldüğünde örtülen gözün kayması ile tespit edilir. Özellikle dalgın bakışlarda ortaya çıkan bu durum en sık miyopların uzağa dalgın bakarken gözlerinin dışarı kayması şeklinde görülür. Gizli şaşılıklar çoğunlukla sorun yaratmazlar, ama nadiren de olsa aşikar şaşılığa dönebilirler.
ŞAŞILIĞIN TEDAVİSİ
. Çocukluk şaşılıklarında önce en iyi gözlükler verilir.
. Gözlüklerle düzelme sağlanamamışsa cerrahi tedavi uygulanır.
. İkincil şaşılıklarda önce görmeyi etkileyen sorun çözülür, sonra en iyi gözlük verilir, yine düzelmezse cerrahi tedavi uygulanır.
. Paralitik şaşılıklarda ise akut dönemde önce prizmatik camlar ile düzeltme sağlanır; eğer 6 ay içinde sonuç alınmazsa cerrahi tedavi yapılır.
Şaşılıklarda cerrahi:
. Amaç gözleri paralel bakar hale getirmektir. Kayma miktarı belirlenerek gözlerin etrafındaki kaslardan az çalışanı kısaltılarak daha kuvvetli, fazla çalışanı ise geriletilerek daha zayıf hale getirilip bir denge yaratılır. Şaşılık ameliyatları gözün görme merkezlerinin dışında yapıldığı için görme ile ilgili risk taşımazlar.
Önemli noktalar:
. Şaşılık kayan gözün tembel olmasına neden olur. Bu nedenle kayma şüphesi varsa mutlaka göz doktoruna başvurulmalıdır.
. Kayan bir göz çok önemli bir göz içi hastalığının habercisi olabilir.
. Şaşılığın düzeltilmesi göz tembelliğini düzeltmez, tembellik tedavisi mutlaka 7 yaşına dek yapılmalıdır.
Op. Dr. Mustafa Temel Memorial Göz Merkezi