Türkçedeki Ses Olaylarıyla İlgili Kurallar

Adenca · 11.Ocak.2019

Türkçedeki Ses Olaylarıyla İlgili Kurallar

Ses Düşmesi : Kimi sözcüklerin çekimlenişinde veya türeyişinde, bir sesin düştüğü görülür.
a) Ünlü Düşmesi : İki heceli olan kimi sözcükler ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında ikinci hecelerinde bulunan ünlüyü düşürürler. Buna orta hece düşmesi de denir.
omuz um omzum oğul u oğlu
kahır ol kahrol seyir et seyret
ayır ıntı ayrıntı sıyır ık sıyrık
yalın ız yalnız yanıl ış yanlış

b) Ünsüz Düşmesi : Bazı sözcükler, çeşitli etkilerle birleşirken sözcüğün sonundaki ünsüz harf düşebilir. Bu olaya ünsüz düşmesi adı verilir.
yumuşak cık yumuşacık sıcak cık sıcacık
yüksek l yüksel küçük l küçül
rast gelmek rasgelmek ast teğmen asteğmen
Bazı bileşik sözcüklerin oluşumunda bir hece veya ses düşmesi meydana gelir.

Ses Türemesi : Sözcükler kimi eklerle birleşirken zaman zaman araya başka yeni sesler girer. Türkçede ses türemesi olayına fazla rastlanmaz.

Ses türemesi yaratan başıca durumlar:
a) Ünlüyle biten sözcüklere, ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde, Türkçe sözcüklerde iki ünlü yan yana gelemeyeceği için bu ünlülerin arasına “y,ş,s,n” ünsüzlerinden uygun olan biri gelir. Bu ses türemesine kaynaştırma da denir.
Örnek :
oku-y-an okuyan
baba-s-ı babası
yedi-ş-er yedişer
elma-n-ın elmanın
b) Yardımcı eylemle yapılan bileşik eylemlerde ad soylu sözcükte ses türemesi görülür.
Örnek : his etmek hissetmek
red etmek reddetmek
Bu sözcüklere ünlüyle başlayan bir ek getirildiğinde sözcüklerde aynı türeme ortaya çıkar.
Örnek :
af-ı affı
had-i haddi
c) Kimi sözcükler pekiştirilirken ses türemesi meydana gelir.
Örnek : yalnız yap-a-yalnız
sağlam sap-a-sağlam
dar-a-cık daracık
bir-i-cik biricik

Ses Daralması (Ünlü Daralması) : “a, e” geniş ünlüsüyle biten sözcüklere “-yor” şimdiki zaman eki getirildiğinde, bu geniş ünlüler daralıp değişerek “ı,i,u,ü” olur.
Örnek : bekle-yor bekliyor
oyna-yor oynuyor
“-ma,-me” olumsuzluk ekleri de “-yor” ekiyle birleştiğinde daralarak “-mı, -mi, -mu, -mü” olur.
Örnek : gelme-yor gelmiyor
bakma-yor bakmıyor

Ulama : Ünsüz harfle biten sözcüğün son ünsüz harfinin kendisinden sonra gelen ve ünlü harfle başlayan sözcüğün ilk hecesiyle birleştirilerek okunmasıdır.
Örnek :
Dönülmez akşamın ufkundayız vakit çok geç
Bu son fasıldır ey ömrüm nasıl geçersen geç

Adenca Üyenin Son 5 Konusu
Baslik	Kategori	Son Yazan	Cevaplar	Okunma	Son Mesaj
Cemal Süreya İki kalp	Şairlerden Şiirler	Adenca	0	680	11.Ocak.2019 17:45
Özdemir asaf Seni Seyrederdim	Şairlerden Şiirler	Adenca	0	509	11.Ocak.2019 17:45
Nazım hikmet Seni Düşünmek	Şairlerden Şiirler	Adenca	0	552	11.Ocak.2019 17:45
Yerçekimli Karanfil - Edip Cansever	Şairlerden Şiirler	Adenca	0	494	11.Ocak.2019 17:45
Özdemir asaf - Lavinia	Şairlerden Şiirler	Adenca	0	537	11.Ocak.2019 17:45

Benzer Konular
Konu	Konuyu Başlatan	Forum	Cevap	Son Mesaj
Ünsüz Benzeşmesi İle İlgili Cümleler	Adenca	Edebiyat - Türkçe Forumları	0	11.Ocak.2019 14:36
Dilin İşlevleri İle İlgili Örnekler	Adenca	Edebiyat - Türkçe Forumları	0	11.Ocak.2019 14:36
Sayıların Yazımı İle İlgili Kurallar ve Örnekler	Adenca	Edebiyat - Türkçe Forumları	0	11.Ocak.2019 14:36
Deprosyonla savaşmamız için psikolojik kurallar	Herkül	Psikoloji	0	22.Aralık.2018 14:02
Forumda Konu Açarken Dikkat Edilmesi Gereken Kurallar	Zeynep	Forum Kuralları!	0	16.Aralık.2018 15:25

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu gereğince sitemizde telif hakkı bulunan mp3,video v.b. eserlerin paylaşımı yasaktır. Yasal işlem olması halinde paylaşan kişi yada kişilerin bilgileri gerekli kuruma verilecektir.