Pyotr İlyiç Çaykovski tarafından bestelenmiș dört perdelik bale eseri. Librettosunun kime ait olduğu konusunda kesin bilgi yoktur.


Eserde, bir büyücü tarafından arkadaşları ile birlikte kuğuya dönüştürülen ve ancak bir erkeğin aşkı ile tekrar insan kılığına dönüşebilecek olan Odette ile Prens Siegfried arasındaki aşk ve büyücünün, kızı Odil'i prenses Odette kılığına sokarak prensi kandırması anlatılır.

Moskova'daki Rus Kraliyet Tiyatrosu’nun (şimdiki adıyla Bolşoy Balesi) 1875 yılında verdiği sipariş üzerine bestelenen eserin ilk temsili 1877 yılında Moskova'da Julius Reisinger koreografisi ile yapıldı.

İlk sahnelenişinde başarılı bulunmayan eser, 1882-1883 sezonundan sonra repertuardan kalkmış ve besteci başarısızlıktan kendi müziğini sorumlu tutarak 12 yıl boyunca başka bale eseri bestelememişti.

Bestecinin 1893'te ölümünden sonra ilk balesi olan Kuğu Gölü, ünlü koreograflar Petipa ve Ivanov'un koreografisi ile yeniden sahnelenmeye başlamıştır. Birinci ve üçüncü sahneleri Petipa, ikinci ve dördüncü sahneleri İvanov koreografilemişti. Petipa ve İvanov’un yarattığı yeni Kuğu Gölü'nün ilk sahneleniş tarihi 27 Ocak 1895'tir. Günümüzde yetmişe yakın değişik varyasyonu vardır; neredeyse hepsi Petipa ve İvanov’un koreografisinden esinlenmiştir


Pierina Legnani

Çoğu yapımda Odette ve Odile rollerini aynı dansçı üstlenir. Gelmiş geçmiş en ünlü balerinlerden Perina Legnani'nin 1895'te St. Petersburg'daki Mariinsky Tiyatrosu'nda Odette/Odin çifte rolündeki performansı, sıradışı teknik başarısı ile efsaneleşmiştir. Leganini, 32 fouetté dönüşü yapabilen ilk balerin idi. Koreograf Petipa, teknik olarak çok zor bu dönüşü eserin “Siyah sahne” olarak bilinen üçüncü sahnesine yerleştirmiştir. Odette/Odile rolü, gerek teknik zorluğu, gerekse hem saflığı hem de şeytanlığı aynı başarıyla canlandırmayı gerektirmesi açısından günümüzde bir balerinin repertuarındaki en zor rol olarak kabul edilmektedir.

Eserin Türkiye Prömiyeri 29 Ekim 1965’te Ankara’da yapıldı; rejiyi Ninette de Valois, Odette ve Odile rollerini Gülcan Tunççekiç ve Meriç Sümen dönüşümlü olarak üstlendi.

Eserin konusu

Prens Siegfried, göl kenarında dolaşırken kuğuların arasından ortaya çıkan biri, ona prenses Odette olduğunu, büyücü Rothbart’ın onu ve arkadaşlarını kuğu şekline soktuğunu; ancak geceyarısı insan kılığına geri dönebildiklerini sabah karşı yeniden kuğuya dönüştüklerini anlatır. Büyünün bozulması için bir erkeğin kızlardan birisine âşık olup –sadece onun- aşkına yemin etmesi gerekmektedir. Prens, Odet’i yanında alıkoymak ister ama o kuğuya dönüşüp göle geri döner.

Ertesi gün 21. doğum günü nedeniyle onuruna verilen baloda Prens, kendisine tanıtılan kızlardan birini evlenmek için seçmek durumundadır. Baloya baron kılığına girmiş büyücü Rothbart yanında Odette’in yüzünü kullanan kızı Odile ile gelir. Prens, Odile’in Odette olduğunu zannederek onu sevdiğine dair yemin eder.

Buna tanık olan Odette, ihanete uğradığı için ölmek ister. Durumu farkeden ve bağışlanmak için göle gelen prens, Odette’e yalvarıp aşkını kabul ettirir. Bu sırada büyücü Rothbart çıkagelir ve prense kızıyla evlenmek için ettiği yemini hatırlatır. Odette’ten ayrılmak istemeyen prens, sevgilisi ile ölmeye karar verir ama iki sevgilinin fedekârlığı büyüyü bozar. Büyücü ölür; kuğular insana dönüşür; Pens Siegfired ile Prensess Odette birbirine kavuşur (Sonraki versiyonlarda farklı sonlar yazılmıştır).

Alıntı