Sümerlerde kültür ve sanat yeni icatlar başından itibaren hızlı bir şekilde gelişti.Zamanımıza kadar kalan arkalajik eserlerden bunları öğrenmekteyiz.Tunç çarkta yapılmış çömlekler,kablar,tekerlekli araçlar,suda yüzen tekneler,heykel traçlık anıtsal yapılar,karasaban çeşitli ölçü aletleri Bölgenin arkolojik kayıtlarında aynı anda görülmektedir.Çeşitli sanatsal fügürler içeren mühürler sümer sanatı hakkında ip ucu sunmaktadır.Zamanın ölçülmesi mevsimlerin önceden bilinmeli çifçiler için en önemli şeylerdi.Rahipler ayın ve güneşin hereketlerini izleyerek ekim aylarını sulama zamanlarını gösteren takvim icat ettiler.Bu takvim çiftçiler için hayati önemi sahiptir.

YAZI
Sümerlerin en önemli buluşu ağızdan çıkan sözcüklerin kil üzerine işaretlenerek kalıcılaştırmayı sağlamak için rahiplerin buldukları yazı türüdür.Uzun süre kalmasını istedikleri kil tabletleri fırınlayarak dayanıklı hale getirmeleridir.Eski sümer tarihi bu frınlanmış killer sayesinde açığa çıkarılmıştır.Bu kil tabletler üzerindeki işaretlerin biçimi ve benzelik bakımından çivi yazısı adı verilmiştir.Sümerler bu işaret yazılarını kilerlerde ve ambarlarda mal depolamak giren ve çıkan malları kayıt etmek için kullandılar.Hangi malın hangi işarete ait oldugunu belirten hece işaretleri geliştirdiler.Daha sonraları tümce ve kelime işlemlerini işaretlemeyi başarınca aynı kutsal öyküler,dinsel yasalar kağıda dökülmeye başladı.M.Ö 3000 az sonra bu başarıldı Bu gün bilinen tüm yazı biçimlerin doğrudan yada dolaylı olarak sümer yazı biçiminden etkilenerek bulunmaşlardır.

SULAMA
M.Ö 3000 yıllarına bakıldığında sulama işi olarak bilindiğine gelişmİş durumdaydı.Bir kaç bin kişilik yerleşim yerleri bu sulama alanları içerisine yerleştirilmiştir.Nippur bu yerleşim alanlarının en önde gelenleridir.Burada sümer fırtına tanrısı Enlil in tapınağı bulunmaktadır.Sümerin her yanından gelen rahipler burada toplanarak maddi ve manevi konularda görüş alış verişinde bulunarak sümerin birligini korudular.Bu nedenle içte barışı sürdürme dışa karşı etkin bir savunma hazırlama geregi bir türlü sağlanamadı.Bu sorundan hem sümerden hem mezopotamyada kalıcı öğeler şunlardır.1.Gelişmiş silahlar ve iyi örgütlenmiş askeri birlikler2.İnsan belirli uzaklıkdan yöneltilmesini sağlayan metotlarBu sümer buluşları1.Derlenip yayınlanmış yasalar2.Görevlere brokratik atamalar3.Resmi posta hizmetleri

ASKER GÜC VE MONARSI Başrahip (Allahın temsilcisi)barış zamanlarında yüksek görevli olarak SÜMERİ yönetecek savaşı zamanlarında ise ya kendi ordunun başına geçecek orduyu yönetecek yada kendisinden daha güçlü birini ordunun başına atayacaktır.Bu durum savaş zamanında baş rahiple ordunun başına atanan kişi arasında sert tartışmalara neden olmuştur.Monarklar kendini güvenceye almak için sürekli yanlarında binlerce silahlı asker bulundurmuşlardır.Yerel karışıklıkları önlemek içinde aralara askeri garnizona çekilince monarkin yanına dönünce yerel topluluklar arasında kargara bitmemiştir.Bu yüzden sümerde düzenli bir barış sağlanamıştır

SÜMERLER:

* Orta Asya kökenlidirler. M.Ö. 4000 yılında güney Mezopotamya'ya gelmişlerdir.
* Şehir devletleri halinde yaşamışlardır. (Ur, Uruk, Kiş, Lagaş, Nippur)
* Rahip - Kral özelliği görülür.
* Çok tanrılı inanç vardır, ahiret inançları zayıftır.
* Ziggurat denilen çok katlı, çok amaçlı tapınakları vardır.
* M.Ö. 3000 yılında çivi yazısını bulmuş ve tarihi çağları başlatmışlardır.
* Urgakina kanunları tarihte bilinen ilk yazılı kanunlardır. (Bilinen ilk hukuk devleti Sümerler).
* Kanunlar hafiftir ve fidye esası vardır.
* Gılgamış, Yaratılış, Tufan gibi dini nitelikli destanları vardır.
* Herkes askerdir.
* Taş olmadığı için kalıcı mimari eserleri yoktur.
* Astronomi, takvim, matematik gelişmiştir.